Sarcoptes scabiei
Sarcoptes scabiei یک مایت میکروسکوپی است که باعث بیماری گال یا جرب شده و در انسان‌ها و حیوانات دیده می‌شود. این مایت یا هیره به خانواده Sarcoptidae تعلق دارد و یک انگل اجباری است، به این معنی که نمی‌تواند برای مدت طولانی خارج از بدن میزبان زنده بماند.
مورفولوژی و چرخه زندگی
مایت Sarcoptes scabiei بدنی گرد و تخت دارد که با موها و خارهای ریز پوشیده شده است. این مایت دارای چهار جفت پا با مکنده‌ها و چنگک‌هایی است که به آن کمک می‌کند در پوست میزبان حرکت کند. چرخه زندگی آن شامل چهار مرحله اصلی است:
1. تخم‌ها – توسط مایت ماده در تونل‌هایی که درون پوست حفر می‌کند، گذاشته می‌شوند.
2. لاروها – پس از ۳ تا ۴ روز از تخم بیرون می‌آیند و به سطح پوست مهاجرت می‌کنند.
3. نمف‌ها – پس از چند مرحله پوست‌اندازی، به بالغ تبدیل می‌شوند.
4. بالغ‌ها – مایت‌های ماده به حفاری ادامه داده و تخم‌گذاری می‌کنند، و این چرخه ادامه می‌یابد.
کل این چرخه زندگی حدود ۱۰ تا ۱۷ روز طول می‌کشد که منجر به گسترش سریع آلودگی می‌شود.
راههای انتقال و گسترش
مایت Sarcoptes scabiei به روش‌های زیر انتقال می‌یابد:
تماس مستقیم پوست با پوست (رایج‌ترین روش انتقال).
استفاده از لباس، ملافه یا وسایل آلوده (کمتر رایج).
زندگی در محیط‌های شلوغ و مشترک (مانند خانه‌ها، آسایشگاه‌ها، زندان‌ها و پناهگاه‌ها).
علائم بیماری گال
خارش شدید، به‌خصوص در شب.
بروز جوش‌های قرمز، ریز و تونل‌های پوستی (معمولاً بین انگشتان، مچ‌ها، آرنج‌ها، زیر بغل، اندام تناسلی و باسن).
عفونت‌های ثانویه (ناشی از خراشیدن مداوم).
گال دلمه‌ای (گال نروژی) – در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، باعث ضخیم شدن و پوسته‌پوسته شدن وسیع پوست می‌شود.
تشخیص و درمان
تشخیص:
معاینه بالینی (ارزیابی خارش، تونل‌ها و ضایعات پوستی).
نمونه‌برداری از پوست و بررسی زیر میکروسکوپ برای شناسایی مایت‌ها، تخم‌ها یا مدفوع آنها.
درمان:
داروهای موضعی مانند کرم پرمترین، بنزیل بنزوات، یا پماد گوگرد.
قرص ایورمکتین (در موارد شدید یا گسترده).
شست‌وشو و ضدعفونی لباس‌ها و ملافه‌ها برای جلوگیری از عفونت مجدد.
امکان انتقال از حیوان به انسان
برخی گونه‌های مایت که در حیواناتی مانند سگ‌ها و روباه‌ها یافت می‌شوند، ممکن است باعث تحریک پوستی موقتی در انسان شوند، اما نمی‌توانند چرخه زندگی خود را در بدن انسان کامل کنند.
پیشگیری از بیماری گال (Scabies)
برای جلوگیری از ابتلا به گال و کنترل گسترش آن، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
۱. رعایت بهداشت فردی و محیطی
پرهیز از تماس مستقیم با افراد آلوده (خصوصاً تماس پوست با پوست).
شستن منظم دست‌ها و رعایت بهداشت فردی.
تعویض و شست‌وشوی لباس‌ها، ملافه‌ها و حوله‌ها در آب داغ (بالاتر از ۵۰ درجه سانتی‌گراد) و خشک کردن با حرارت بالا.
ضدعفونی کردن وسایل شخصی و محیط زندگی با استفاده از جاروبرقی و مواد ضدعفونی‌کننده.
استفاده از دورکننده KOV هنگام تردد یا اقامت در محیط های مشکوک.
۲. شناسایی و درمان سریع مبتلایان
درمان همزمان تمام اعضای خانواده یا افراد در تماس نزدیک حتی اگر علائمی ندارند.
استفاده از داروهای تجویزی پزشک (مانند پرمترین یا ایورمکتین) برای جلوگیری از گسترش بیماری.
۳. کنترل گال در محیط‌های عمومی
افزایش آگاهی در مراکز تجمعی مانند مدارس، زندان‌ها، پناهگاه‌ها و خانه‌های سالمندان.
گزارش سریع موارد مشکوک به مراکز بهداشتی برای اقدامات کنترلی.
ضدعفونی مداوم تخت‌ها و وسایل مشترک در بیمارستان‌ها و مراکز اقامتی.
سمپاشی و یا مهپاشی اختصاصی مکان های آلوده علیه مایت گال با سموم آورکیل، کودوس و سولفاک سوپر.
---
تاریخچه بیماری گال
بیماری گال یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های پوستی شناخته‌شده در تاریخ بشریت است.
قدمت تاریخی: اولین توصیفات گال به ۲۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. بقراط (پزشک یونانی) و ارسطو وجود تونل‌های کوچک در پوست را مشاهده کرده بودند، اما علت آن را نمی‌دانستند.
دوره قرون وسطی: در اروپا، گال به عنوان "خارش طاعونی" شناخته می‌شد و اغلب با عدم رعایت بهداشت مرتبط بود.
کشف عامل بیماری: در سال ۱۶۸۷، یک پزشک ایتالیایی به نام جوان کازال بونومو برای اولین بار مایت Sarcoptes scabiei را به عنوان عامل بیماری معرفی کرد.
تحولات درمانی: تا قرن ۲۰، روش‌های سنتی مانند استفاده از گوگرد و روغن‌های گیاهی برای درمان استفاده می‌شد. امروزه داروهایی مانند پرمترین و ایورمکتین درمان اصلی این بیماری هستند.
---
سایر جزئیات مهم درباره بیماری گال
۱. آیا گال فقط در افراد فقیر و کم‌بهداشت رخ می‌دهد؟
خیر، گال می‌تواند هر فردی را مبتلا کند، صرف‌نظر از سطح بهداشت. هرچند که شرایط پرجمعیت، عدم دسترسی به امکانات بهداشتی، و تماس نزدیک احتمال شیوع آن را افزایش می‌دهد.
۲. آیا گال می‌تواند خود به خود بهبود یابد؟
بدون درمان، گال می‌تواند ماه‌ها تا سال‌ها ادامه یابد و حتی منجر به عوارض شدید مانند عفونت‌های باکتریایی ثانویه (مانند زردزخم) و التهاب کلیه (گلومرولونفریت) شود.
۳. تفاوت گال معمولی و گال دلمه‌ای (Crusted Scabies)
گال معمولی: تعداد مایت‌ها کم است (۱۰ تا ۱۵ مایت)، اما خارش شدید دارد.
گال دلمه‌ای: تعداد مایت‌ها بسیار زیاد است (هزاران تا میلیون‌ها)، و پوست ضخیم، پوسته‌پوسته و دلمه‌دار می‌شود. این نوع در افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مانند بیماران HIV یا سرطان) دیده می‌شود و بسیار مسری‌تر است.
۴. گال در کودکان و نوزادان
در کودکان و نوزادان، گال ممکن است کف دست، کف پا، و حتی صورت را درگیر کند (درحالی‌که در بزرگسالان معمولاً صورت درگیر نمی‌شود).
علائم ممکن است با بثورات شدید و گریه‌های مداوم همراه باشد.
درمان برای کودکان ممکن است با دوز پایین‌تر داروها انجام شود.
---
نتیجه‌گیری
گال یک بیماری شایع، مسری و آزاردهنده است، اما با شناسایی سریع، درمان مناسب، و رعایت اصول پیشگیری، قابل‌کنترل و درمان است. در صورت مشاهده علائم، مراجعه به پزشک و انجام درمان کامل برای همه افراد در تماس نزدیک ضروری است.
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.