ارتباط مرگ دام ها با کرم های کیسه ساز یا قزل قورت
کرم های کیسه‌سازها (کیسه ای یا کیسه دار) به‌طور مستقیم سمی نیستند و خودشان نمی‌توانند به دام‌ها آسیب برسانند. اما تأثیری که این آفت‌ها بر گیاهان میزبان می‌گذارند، ممکن است منجر به تولید ترکیبات سمی در گیاهان شود که برای دام‌ها کشنده است. این تأثیر به دلیل مکانیسم استرس فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان رخ می‌دهد. در ادامه، مکانیسم این فرایند و نحوه مرگ دام‌ها شرح داده می‌شود:
مکانیسم حمله کیسه‌سازها به گیاهان
1. تغذیه لاروها از برگ‌ها:
لاروهای کیسه‌ساز از برگ‌های گیاهان میزبان تغذیه می‌کنند. این تغذیه گسترده باعث کاهش سطح برگ‌ها، کاهش فتوسنتز و تضعیف کلی گیاه می‌شود.
درختان و درختچه‌های همیشه‌سبز مانند سرو، عرعر و کاج از جمله میزبان‌های رایج هستند.
2. ایجاد استرس در گیاه:
تغذیه شدید و آسیب به بافت‌های گیاهی منجر به ایجاد استرس فیزیولوژیکی در گیاه می‌شود. این استرس گیاه را به تولید متابولیت‌های ثانویه مانند آلکالوئیدها تحریک می‌کند.
آلکالوئیدها ترکیبات شیمیایی دفاعی هستند که توسط گیاهان تولید می‌شوند تا از خود در برابر آفات و بیماری‌ها محافظت کنند.
3. افزایش سطح آلکالوئیدها:
در شرایط استرس (مانند حمله کیسه‌سازها)، گیاهان میزبان ممکن است میزان تولید آلکالوئیدها را افزایش دهند. برخی از این آلکالوئیدها می‌توانند برای دام‌ها یا دیگر حیوانات سمی باشند.
مثال‌هایی از آلکالوئیدهای سمی شامل آلکالوئیدهای پیریدینی، ایزوکوینولینی، و استریکنین هستند که بسته به نوع گیاه، ترکیبات خاصی را تولید می‌کنند.
مکانیسم مسمومیت دام‌ها
1. مصرف گیاهان آلوده:
دام‌ها (مانند گوسفندان) ممکن است از برگ‌ها، شاخه‌ها یا سایر بخش‌های گیاهی تغذیه کنند که به دلیل هجوم کیسه‌سازها حاوی مقادیر بالایی از آلکالوئیدها شده‌اند.
این مشکل بیشتر در مراتعی رخ می‌دهد که گیاهان تحت استرس زیاد یا حمله شدید آفات قرار دارند.
2. جذب آلکالوئیدها در بدن دام:
آلکالوئیدهای موجود در گیاهان پس از مصرف وارد سیستم گوارشی دام می‌شوند. این ترکیبات ممکن است:
اثر نوروتوکسیک داشته باشند (تأثیر بر سیستم عصبی).
به اختلال عملکرد کبد و کلیه منجر شوند.
باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها شوند.
3. علائم مسمومیت:
علائم اولیه شامل بی‌اشتهایی، بی‌قراری، ضعف عضلانی و لرزش است.
علائم پیشرفته می‌تواند شامل تشنج، اختلال در تنفس و نهایتاً مرگ دام باشد.
4. مرگ:
اگر میزان آلکالوئید مصرف‌شده بالا باشد، مسمومیت شدید ایجاد می‌شود که می‌تواند منجر به مرگ دام‌ها شود. این فرایند معمولاً به دلیل آسیب گسترده به اندام‌های حیاتی مانند کبد، قلب و سیستم عصبی رخ می‌دهد.
عوامل مؤثر بر شدت مسمومیت دام‌ها
1. نوع گیاه میزبان:
برخی از گیاهان بیشتر مستعد تولید آلکالوئیدهای سمی هستند. برای مثال، گونه‌های سرو و عرعر ممکن است آلکالوئیدهای خاصی تولید کنند که برای دام‌ها کشنده است.
2. شدت هجوم کیسه‌سازها:
هرچه هجوم لاروهای کیسه‌ساز بیشتر باشد، میزان استرس و تولید آلکالوئید در گیاه بیشتر خواهد بود.
3. وضعیت تغذیه‌ای دام:
دام‌هایی که در شرایط کمبود غذا هستند، ممکن است ناچار به تغذیه از گیاهان سمی شوند، حتی اگر در شرایط عادی از آن‌ها اجتناب کنند.
پیشگیری از مسمومیت دام‌ها
1. مدیریت مراتع:
از چرای دام‌ها در مناطقی که تحت حمله شدید کیسه‌سازها هستند، اجتناب کنید.
2. کنترل آفات:
جمع‌آوری و نابودی کیسه‌ها و استفاده از روش‌های زیستی یا شیمیایی برای کنترل کیسه‌سازها (مانند استفاده از باکتری Bacillus thuringiensis یا حشره‌کش‌های مناسب همچون آورکیل).
3. تنوع گیاهی:
کاشت گیاهان مقاوم به کیسه‌سازها و کاهش وابستگی به گونه‌های حساس.
4. آموزش دامداران:
آگاه‌سازی دامداران درباره خطرات مصرف گیاهان آلوده به آلکالوئیدهای سمی.
نتیجه‌گیری
کیسه‌سازها از طریق تغذیه مستقیم و ایجاد استرس، باعث افزایش تولید آلکالوئیدهای سمی در گیاهان میزبان می‌شوند. این آلکالوئیدها در صورت مصرف توسط دام‌ها، مسمومیت و حتی مرگ را به دنبال دارند. مدیریت صحیح آفات، مراتع و تغذیه دام‌ها می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند.
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.