شپشه برنج Sitophilus oryzae
سیتوفیلوس اوریزائه (Sitophilus oryzae) یا شپشه برنج، سوسک سرخرطومی کوچک از راسته Coleoptera خانواده Curculionidae است و یکی از مخرب‌ترین آفات غلات ذخیره‌شده در سراسر جهان محسوب می‌شود. این آفت بیشتر با برنج مرتبط است اما می‌تواند سایر غلات مانند گندم، ذرت و جو را نیز آلوده کند و متاسفانه به اشتباه به آن شپشک برنج یا جوجو برنج می گویند.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
---
توصیف و ساختار ظاهری
1. ظاهر:
اندازه: بزرگسالان حدود 2.5 تا 3.5 میلی‌متر طول دارند.
رنگ: قهوه‌ای مایل به قرمز تا سیاه با چهار لکه روشن قرمز یا زرد روی بال‌پوش‌ها.
خرطوم: خرطومی بلند و مشخص که برای سوراخ کردن غلات استفاده می‌شود.
شاخک‌ها: شاخک‌های گرزی‌شکل که به خرطوم متصل هستند.
2. رفتار:
آفت اصلی غلات ذخیره‌شده که دانه‌های کامل را آلوده می‌کند.
قادر به پرواز و مهاجرت به مکان‌های ذخیره‌سازی جدید است.
در دماهای بالای 15 درجه سانتی‌گراد فعال است و محیط‌های گرم و مرطوب را ترجیح می‌دهد.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
---
چرخه زندگی
چرخه زندگی Sitophilus oryzae به دما و رطوبت بستگی دارد و معمولاً در شرایط مساعد 4 تا 6 هفته طول می‌کشد.
1. مرحله تخم:
ماده‌ها تخم‌ها (200 تا 300 عدد در طول عمر) را با استفاده از خرطوم درون دانه‌های غلات می‌گذارند.
هر تخم با یک لایه ژلاتینی مهروموم می‌شود.
تخم‌ها ظرف 3 تا 5 روز باز می‌شوند.
2. مرحله لاروی:
لاروها درون دانه غلات تغذیه می‌کنند و دانه را توخالی می‌کنند.
لاروها سفید، بدون پا و با رشد طی 2 تا 3 هفته چندین بار پوست‌اندازی می‌کنند.
3. مرحله شفیرگی:
شفیره شدن درون دانه غلات اتفاق می‌افتد.
این مرحله حدود 5 تا 10 روز طول می‌کشد.
4. مرحله بلوغ:
بزرگسالان از دانه خارج شده و چرخه آلودگی را ادامه می‌دهند.
عمر آن‌ها چندین ماه است که در طی این مدت جفت‌گیری و تولید مثل می‌کنند.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
---
رژیم غذایی و عادات تغذیه‌ای
1. غذای اصلی:
دانه‌های کامل غلات مانند برنج، گندم، ذرت، جو، جو دوسر و سورگوم را آلوده می‌کند.
لاروها درون دانه تغذیه کرده و ارزش تغذیه‌ای و تجاری آن را کاهش می‌دهند.
2. تأثیر بر غلات ذخیره‌شده:
غلات را با فضولات آلوده کرده و کیفیت و بازارپذیری آن‌ها را کاهش می‌دهد.
باعث کاهش وزن غلات و کاهش قدرت جوانه‌زنی دانه‌ها می‌شود.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
---
تأثیر بر انسان و محیط زیست
مزایا:
مطالعات علمی: به عنوان یک ارگانیسم مدل در تحقیقات آفات محصولات ذخیره‌شده استفاده می‌شود.
معایب:
1. خسارت اقتصادی:
یکی از آفات عمده غلات ذخیره‌شده که منجر به زیان‌های قابل‌توجه در کشاورزی و انبارداری می‌شود.
2. امنیت غذایی:
مقدار و کیفیت غذایی را که برای مصرف در دسترس است کاهش می‌دهد.
3. آلودگی:
غلات آلوده به دلیل فضولات و قطعات حشرات برای مصرف انسان یا حیوان غیرقابل استفاده می‌شوند.
4. تأثیرات زیست‌محیطی:
افزایش استفاده از حشره‌کش‌های شیمیایی برای کنترل آلودگی‌ها می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
---
پیشگیری و کنترل
روش‌های فرهنگی:
1. ذخیره‌سازی مناسب:
از ظروف یا کیسه‌های مهروموم شده و بدون هوا برای ذخیره غلات استفاده کنید.
تأسیسات ذخیره‌سازی را تمیز نگه دارید تا آلودگی کاهش یابد.
2. کنترل دما:
غلات را در دمای پایین (زیر 15 درجه سلسیوس) ذخیره کنید تا از رشد آفت جلوگیری شود.
3. کاهش رطوبت:
غلات را خشک نگه دارید (رطوبت زیر 12 درصد) تا فعالیت آفت محدود شود.
روش‌های فیزیکی:
1. پاک‌سازی غلات:
دانه‌های شکسته و بقایایی که آفت ممکن است در آن‌ها پنهان شود را حذف کنید.
2. تیمار با گرما یا سرما:
غلات را به دمای 55 درجه سلسیوس برای 15 دقیقه حرارت دهید یا برای یک هفته منجمد کنید تا تمامی مراحل زندگی آفت از بین برود.
کنترل بیولوژیک:
1. شکارچیان و پارازیت‌ها:
دشمنان طبیعی مانند زنبورهای پارازیتوئید (Anisopteromalus calandrae) را برای کنترل جمعیت شپشه معرفی کنید.
کنترل شیمیایی:
1. گازدهی:
از فسفین یا سایر گازهای آفت‌کش برای از بین بردن آلودگی‌ها استفاده کنید. تهویه مناسب پس از استفاده را تضمین کنید.
2. حشره‌کش‌ها:
از حشره‌کش‌های ابقایی (مانند: آورکیل و کاوترین) بر روی دیوارها و کف انبارها قبل از پر کردن آن‌ها با غلات استفاده کنید.
3. خاک دیاتومه:
غلات را با خاک دیاتومه خوراکی گردگیری کنید تا به صورت مکانیکی شپشه‌ها را با خشک کردن از بین ببرید.
---
نتیجه‌گیری
Sitophilus oryzae یک آفت بسیار مخرب غلات ذخیره‌شده است که چالش‌های بزرگی در زمینه اقتصادی و امنیت غذایی ایجاد می‌کند. در حالی که تأثیر منفی بر کشاورزی و انبارداری دارد، استراتژی‌های مدیریت مؤثر مانند ذخیره‌سازی مناسب، کنترل بیولوژیک و استفاده هدفمند از مواد شیمیایی می‌توانند اثرات آن را کاهش دهند. روش‌های پایدار مانند مدیریت تلفیقی آفات (IPM) برای کنترل آلودگی‌ها و کاهش آسیب به محیط زیست ضروری هستند.
تلفن مشاوره رایگان
09120175667
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.