روش های سمپاشی، دفع و کنترل انواع سوسری ها (سوسک ها)

ب) استفاده از سرما و گرما:

عملیات گرما و سرما دهی مستلزم بالا و پایین بردن دماي کل ساختمان میباشد بدین ترتیب سوسریها در گرماي زیاد یا انجماد کشته خواهند شد . بنابر این جهت حصول به این هدف دماي درون ساختمان براي چند ساعت بالا یا پایین نگه داشته می شود. استفاده از گازهایی نظیر دي اکسیدکربن یا نیتروژن مستلزم ضد نفوذ بودن ساختمان است. البته این روشها میتواند به شدت اندازه یک تهاجم را کاهش دهد ولی به هزینه زیادي نیاز دارد و در ضمن قادر به حذف کامل آلودگی نیست.

ج) گردهاي خشک کننده:

موادي وجود دارند که نام خشک کننده به آنها اطلاق می شود این مواد هر جانور یا جسمی را که با آنها تماس پیدا کنند خشک میکنند. بدن حشرات مثل هر موجود زنده دیگري مملو از مایعات مختلف مثل خون و ترشحات گوارشی است یک پوشش محافظ مومی پوشش خارجی بدن حشرات را میپوشاند و مانع تبخیر شدن آب بدن آنها می شود. کاربرد مواد خشک کننده ضد سوسر يها با از میان بردن این پوشش محافظ موجب کشته شدن سوسریهاي تماس یافته با آنها میشود. دو ماده مؤثر از این دسته که براي کنترل سوسر يها استفاده می شود خاك دیاتومه و سیلیکا نام دارد.

خاك دیاتومه: خاك دیاتومه را از بقایاي صدف فسیل دیاتومه ها استخراج میکنند. این ماده بطور ذاتی براي انسان غیر سمی میباشد و به دلیل خاصیت سایندگی موجب از بین رفتن پوشش محافظ مومی بدن حشرات، خشک شدن و مرگ آنها میگردد . خاك دیاتومه در فیلترهاي مخصوص استخرهاي شنا استفاده  میشود و میتوان آن را به قیمت ارزان از شرکتهایی که عهده دار نگهداري چنین استخرهایی هستند تهیه نمود . همچنین میتوان این ماده را با مقداري پیرترین مورد استفاده قرار داد.

سیلیکا ژل:  ماده اي بدون خاصیت سایندگی میباشد و از نظر شیمیایی ماده اي بی اثر است و به عنوان عامل آبگیر مورد استفاده قرار می گیرد. زیرا ذرات ریز این ماده رطوبت موجود در اطراف را جذب میکنند . ذرات این ماده همچنین داراي شارژ الکتریسیته ساکن بوده و همین امر سبب میشود که محکم به بدن سوسر يها بچسبند. به محض قرار گرفتن بر بدن حشره لایه مومی روي سطح بدن آن را جذب کرده و به این ترتیب سبب خشک شدن مایعات بدن حشره میگردد. این ماده را بصورت مخلوط با حشره کش ها فرموله کرده اند که که یکی از این فرمولاسیونها  Drion نام دارد که محتوي 40 % سیلیکاژل و 1% پیرترین و پیپرونیل بوتوکسایداست.

توجه: مواد خشک کننده در شرایط آب و هوایی مرطوب کارایی ندارد و به این دلیل باید در محل هاي کاملاً خشک مورد استفاده قرار گیرد و استفاده از مقدار کم این مواد کارایی بیشتري نسبت به مقادیر زیاد آنها دارد.

د) استفاده از دورکننده ها:

استفاده از دورکننده ها سبب دور نگهداشتن سوسر يها از محل هاي زندگی آنها میشود و مانع انتقال آنها از یک مکان به مکان دیگر خواهد شد. دور کننده ها را میتوان در قفس ها، انبارهاي مواد غذایی و انبار کالا و دیگر محل هایی که سوسر يها بعنوان آفت در آن منطقه هستند استفاده نمود .چندین روغن استخراج شده از مواد گیاهی نظیر روغن نعناع و روغن اکالیپتوس بعنوان دورکننده سوسري ها شناخته شده است. اما بهترین نتیجه را می توان با استفاده مواد سنتتیک بدست آورد. بعنوان مثال می توان مواد مورد استفاده در بسته بندي اجناس و یا سطوح داخلی انبارها را با غلظت مناسبی از دي اتیل تولوآمید DEET آغشته نمود. استفاده از نیم میلی گرم بر مترمربع (DMC) و یا دي متیل فتالات (DEET) میتواند بیش از 90 % سوسریهاي آلمانی و بیش از 80 % سوسر يهاي امریکایی را از جعبه هاي مقوایی به مدت یک هفته ( متناسب با دما و رطوبت محیط) دور نگه دارد.

ه) تله گذاري: دو نوع تله براي مبارزه و کنترل سوسر يها استفاده می شود:

ه- 1) تله زنده گیر                          د- 2) تله کشته گیر

ه- 1) تله زنده گیر: در تله هاي زنده گیر تله ها را در محل هاي خاص و بطور معمول در امتداد یا گوشه هاي دیوارها قرار میدهند  و تله ها ممکن است از ظروف شیش هاي یا قوطی هاي فلزي باشند. قسمت انتهایی لبه داخلی ظروف شیش هاي براي ممانعت از گریز حشرات بدام افتاده با روغن و گریس چرب می شود و تله محتوي مقداري طعمه جذب کننده از قبیل نان خیس شده یا هویچ و سیب زمینی پخته یاگلیسرول (جلب کننده سوسر ی ها میباشد سطح بیرونی هر یک از ظروف شیش هاي با یک ورق کاغذ یا دستمال براي ایجاد سهولت در بالا آمدن سوسري تا بالاي ظرف پوشیده می شود.

ه- 2) تله کشته گیر:

روش استفاده از تله کشته گیر مستلزم کاربرد تله هایی میباشد که سطح داخلی آنها با یک ماده چسبناك آغشته شده باشد در این حالت سوسر يهایی که روي این مواد چسبناك حرکت میکنند در آن گرفتار خواهند شد و بدین سبب آنها را تله های چسبان نیز می گویند و از آنجایی که حشرات بدام افتاده قادر به فرار نبوده و به زودي می میرند. تله های مخرب نیز نامیده می شوند.

نکته با اهمیت آن است که تله هاي چسبان بطور معمول ابزار ضعیفی براي کنترل آفات هستند اما در شرایط حساس براي مثال در مکانهایی که سمپاشی مجاز نمی باشد میتوان از این ابزارها به خوبی استفاده نمود . امروزه تله های چسبان سوسر يها را با طعمه هاي مختلفی آغشته می کنند و در بعضی از آنها نوعی ماده فرمونی مخصوص سوسري آلمانی به کار برده شده که سبب جلب و به تله افتادن سوسري ها میشود

در شرایط خاص قرار دادن تعداد زیادي از این تله ها میتواند  موجب افت شدید جمعیت این آفات تا حتی نزدیک به 70 % جمعیت قبل از تله گذاري شود. یکی از اشکا لهاي کاربرد تله هاي چسبنده لزوم سرکشی و بازبینی مجدد و ثبت تعداد سوسري هاي بدام افتاده است این عمل باید در فاصله زمانی مشخص بعد از تله گذاري انجام شود ، سپس با دقت و اطمینان اطلاعات قابل استفاده جمع آوري شود .

محل قرار دادن تله ها طبیعتاً به نوع آفت بستگی دارد. براي کنترل سوسر يها قرار دادن تله ها بطور یکنواخت در یک محل چندان کارآمد نیست. از آنجا که سوسر يها براي جستجوي غذا تنها چند ده سانتیمتر از محل اختفاي خود دور می شوند اعمال یک کنترل مؤثر به تعداد زیادي تله نیازمند است . تله هارا باید در جایی قرار داد که محتمل ترین محلهاي آلودگی به آنهاست.

از محلهاي مناسب براي قرار دادن تله ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- زیر یا پشت سنگ توالت فرنگی

2- زیر دستشویی

3- زیر سینی ظرفشویی در آشپزخانه

4- پشت یا زیر یخچال

5- زیر یا پشت اجاق گاز

6- پشت کابینت هاي آشپزخانه

7-  اطراف آبگرمکن

8-  زیر ماشین لباسشویی و ظرفشویی

براي یک آپارتمان معمولی تعداد 10 تا 15 عدد تله پیشنهاد می شود. فایده کاربرد تله این است که سیماي کاملی از حشرات به دام افتاده را از نظر جنس و مرحله زندگی آنها در اختیار می گذارد که در امر مبارزه و کنترل سوسر يها اهمیت دارد.

ر ) بهسازي محیط و رعایت اصول بهداشتی:

سوسر ی ها میتوانند از زیستگاه خارجی خود به درون خانه ها و ساختمان ها وارد شوند یا اینکه از خانه اي به خانه یا آپارتمان هاي مجاور تغییر مکان دهند. براي جلوگیري از بروز این وضعیت باید تمام منافذ ورودي از قبیل سورا خهاي موجود در کف، دیوارها، چهارچوب در و پنجره ها و فضاهاي پشت کفپوش هاي چوبی و غیره مسدود شوند . توجه خاص به لوله های  آب و بخار آب و دیگر خطوط مشابه (مثل برق و تلفن) لازم و ضروري است.

یکی دیگر از راههاي ورود سوسر يها به درون منازل ظروف غذا، لباس هاي برگشتی از رختشوي خانه، اثاثیه و دیگر بسته ها میباشد بعضی از این مواد عبارتند از کارتن هاي مقوایی نوشیدنی ها، شانه های تخم مرغ، کیسه های سیب زمینی و دیگر مواد غذایی فله اي، لباس هاي کثیف و خاك آلود. تمام بسته ها قبل از ورود به خانه باید به دقت بازدید و بررسی شوند. بخصوص در مواردي که وجود سوسر يها در محل تولید این اقلام محرز باشد. اگر از ورود سوسر يها به داخل منازل جلوگیري شود یا حتی به طور مناسبی کنترل شده باشد در این صورت شرایط درون منازل براي آنها نامناسب خواهد بود و این امر یعنی ممانعت از دستیابی سوسري ها به پناهگاه، غذا و آب.

اهمیت پاکیزگی و به حداقل رساندن پناهگاه هاي سوسر يها و همچنین جلوگیري از ورود آنها به درون ساختمان ها نمیتواند بیش از حد مورد تأکید قرار گیرد، زیرا سوسر يها اغلب مکان هاي مناسب زاد و ولد و تکثیر خود را در زباله ها، سیستمهاي فاضلاب، انبارهاي کالا، باراندازها و دیگر مکانهایی که غذا یا مواد آلی مناسب در دسترس است پیدا می کنند و براي افزایش جمعیت سوسري ها وجود چنین جاهایی زیادمی باشد. بخصوص در مناطق گرمسیر این حشرات میتوانند  در اماکن خارجی و در طول سال نیز تولید مثل و زندگی کنند حتی در مناطقی با آب و هوایی معتدل نیز مکانهایی وجود دارد که دما و پناهگاه مناسب براي زاد و ولد سوسریها را فراهم سازند. بدیهی است که طرح دراز مدت ریشه کنی سوسر يها از منازل، آپارتمان ها و دیگر ساختمانها میسر نخواهد بود مگر اینکه جمعیت سوسر يها در هر منطقه اي به طور وسیع تحت کنترل قرار گیرد.

رعایت موارد زیر در کنترل جمعیت سوسري ها مؤثر است:

1- تمام راه هاي نفوذ سوسري ها را شناسایی کرده و درز گیري نمایید. تمام حفره ها و درزهاي اطراف ستونها، پنجره ها، درها، لوله ها دیوارها، سقف ها، کفپوش ها را بوسیله سیمان و یا بتونه مسدود نمایید.

2- نشتی ها را شناسایی کرده و آنها را تعمیر نمایید.

3- کاغذ دیواري هاي جدا شده از دیوار را مرمت نمایید. موزاییک ها، کاشی ها، سرامیک ها  و سنگ های شکسته و لق را تعمیر نمایید.

4- خار و خاشاك و بر گهاي اطراف خانه را جمع آوري نمایید.

5- شاخه هایی که با دیوار خانه در تماس هستند را هرس نمایید.

6-  توده هاي چوب را به دور  از خانه انبار نمایید.

7- پنجره و درهاي ورودي را به حالت باز رها نکنید. به روي پنجره ها و دریچه هاي کولر و هواکش ها حتماً توري نصب  نمایید.

8- خرده هاي نان و غذا را فوراً از روي زمین جمع نمایید. چنانکه مواد غذایی مایع بروي زمین و یا فرش ریخت فوري آن را تمیز نمایید.

9- اسفنج (ابر) و دستما لهاي مرطوب را در کیسه هاي در بسته نگه داري نمایید.

10- پشت و زیر یخچال و اجاق گاز را هر چند وقت یکبار تمیز نمایید.

11- مواد غذایی را درون ظر فهاي پلاستیکی قطور و یا شیش هاي دربسته نگه داري کنید. به خاطر داشته باشید سوسر يها قادرند ظروف مقوایی و یا از جنس پلاستیک نازك را بجوند.

12- ظروف غذاخوري را در درون سینک ظرفشویی به حال خود رها نکنید و از انباشته شدن آنها جلوگیري نمایید.

13- روي چاهک ها آشغالگیر پلاستیکی قرار دهید.

14- زبال هها را درون کیسه و در سطل زباله دردار با درب محکم قرار دهید.

15- در صورت بالا بودن رطوبت در خانه از دستگاه هاي رطوبت زدا استفاده نمایید.

16- هر از چند گاهی آشپزخانه، توالت و حمام را نظافت کرده و بشویید.

17- پس از کود دهی باغ و باغچه حتماً روي کودها شن و یا خاك بریزید.

18- ظروف غذا را بطور کامل با مایع ظرفشویی بشویید تا اثر چربی روي آنها باقی نماند.

19- شبها روي سوراخ (کفشور) سینک (لگن) آشپزخانه و کاسه دستشویی درپوش (توپی) قرار دهید.

20-  دور چارچوب پنجره ها و درب ها نوارهاي درزگیر نصب نمایید.

21- از انباشته کردن روزنامه و مجلات خودداري نمایید.

22- لوله های که آب روي آنها زیاد میریزد را عایق بندي نمایید.

شکارچیان طبیعی سوسري ها:  قورباغه ها، جوجه تیغی ها، لاكپشت ها، مارمولک ها، موش ها، هزارپایان و زنبورهاي خانواده (Evanidae) پارازیتویید کپسول تخم سوسري ها هستند. همچنین یک گونه زنبور Tetrastichus hagenowii ازخانواده (Eulophidae) درمکزیک براي کنترل سوسري ها بطورتجاري تولید و رهاسازي می شود از شکارچیان طبیعی بوده و جمعیت سوسري ها را به طور طبیعی کنترل می کنند.

2- مبارزه، دفع و کنترل شیمیایی سوسر ي ها:

کنترل شیمیایی سوسري ها با حشره کش به چند دلیل مشکل است. دلیل نخست ایجاد مقاومت حشره نسبت به حشره کشی است که به طور معمول استفاده می شود. به علاوه، بسیاري از حشره کش ها آنها را دور می کنند، بنابراین هیچ تماسی با این مواد ندارند و اثر کنترل شیمیایی موقتی است و این روش فقط و همزمان با مدیریت محیط روش مناسب می باشد. هدف از عملیات رایج کنترل شیمیایی و کاربرد حشره کش هاي گوناگون از گروه ها مختلف شیمیایی ایجاد تأخیر در بروز مقاومت است.

حشره کش ها را به شکل سم پاشی ابقایی و پودرهاي پاشیدنی در محل استراحت و پناهگاه هاي آنها استفاده می کنند، کاربرد به این شکل براي یک دوره ي چند روزه تا چند ماهه مؤثر است، که به نوع حشره کش و مواد سازنده ي سطح سم پاشی شده بستگی دارد. همچنین می توان حشره کش را به همراه جلب کننده ها به عنوان طعمه مسموم استفاده نمود.

مقاومت به حشره کش ها در سوسري ها:

در سوسري ها، توسعه مقاومت به حشره کش ها در ابتدا به سوسري آلمانی محدود بوده. مقاومت در اینگونه، احتمالاً به علت چرخه زندگی کوتاه و وضع زیستی ویژه حشره آفت می باشد که این امر موجب تماس بیشتر آن با حشره کش هاي شیمیایی در مقایسه با دیگر گونه هاي سوسري ها شده است.

یک سابقه طولانی از مقاومت به حشره کش ها، در سوسري آلمانی وجود دارد که شامل مقاومت به چند نوع از حشره کش هاي ارگانوکلره، ارگانوفسفره، کاربامات و پیروترویید است. سوسري هاي شرقی و آمریکایی وسوسري بزرگ قهوه اي سطح مقاومت کمتري دارند. این حشرات به طور عمده به ددت و کلردان مقاوم هستند. بتازگی مشخص شده که سوسري آمریکایی در چین به تریکلرفون و سوسري بزرگ قهوه اي در آمریکا به دیازینون مقاوم شده اند.

به دلیل ایجاد مقاومت و مسائل زیست محیطی، حشره کش هاي ارگانوفسفره، کاربامات، پیروتروییدهاي مصنوعی و بتازگی حشره کش هاي تنظیم کننده ي رشد، جانشین حشره کش هاي آلی کلره شده اند. تنظیم کننده هاي رشد حشر ات ترکیباتی هستند که براي مراحل لارو و پورگی به شدت سمی هستند و از رشد و تبدیل آنها به حشره بالغ جلوگیري می کنند، این حشره کش ها براي حشرات غیر هدف خیلی سمی نیستند.

استفاده از این مواد به علت قیمت بالا و محدودیت دسترسی بسیار کم می باشد، ولی ممکن ا ست در مواقعی که سوسري ها نسبت به حشره کش هاي رایج مقاومت نشان می دهند، ارزش فوق العاده زیادي داشته باشند.

حشره کش ها:

جدول زیر شامل فهرست برخی حشره کش هاي مناسب براي کنترل سوسري ها و مقدار توصیه شده آن است.

حشره کش	نام شیمیایی	فرمولاسیون	غلظت گرم/لیتر یا گرم /کیلوگرم	میزان‌ سمیت براساس طبقه‌بندی WHO
بندیوکارب	کاربامات	اسپري پودر آیروسل	8/4-4/2 10 10 – 5/2	*II
هیدرومتیلون	هیدرازون	طعمه	5/21	**III
بوریک اسید	ارگانیک	طعمه	100% – 1	–
فنوکسی کارب	تنطیم کننده رشد حشرات	اسپري	2/1	***U
فلوفنوکسورون	تنطیم کننده رشد حشرات	اسپري	3/0	U
پیریپروکسی فن	تنطیم کننده رشد حشرات	اسپري	4-1/0	U
هیدروپرن	تنطیم کننده رشد حشرات	اسپري	5/0	U
دي فنوتوفوران	نئوکلوتینوئید	طعمه	2-1/0	****NA
ایمیداکلوپراید	نئوکلوتینوئید	اسپری –   طعمه	5/0 15/2   -85/1	II
آلفا ساپیرمترین	پایرترویید	اسپري	6/0 -3/0	II
بتاسیفلوترین	پایرترویید	اسپري	25/0	II
سیفلوترین	پایرترویید	اسپريپودرآیروسل	4/0 51/0 4/0 -2/0	II
ساپیرمترین	پایرترویید	اسپري	2-5/0	II
دلتامترین	پایرترویید	اسپريپودرآیروسل	3/0 5/0 25/0  – 1/0	II
لامباداسیهالوترین	پایرترویید	اسپري	3/0  – 15/0	II
پرمترین	پایرترویید	اسپري پودر آیروسل	5/2  – 25/1 5 5- 5/2	II
فیپرونیل	آریلپرازول	طعمه	5/0   -1/0	II

*IIخطر متوسط

**III کم خطر

***U احتمال قرار گرفتن در معرض خطر شدید در مصرف نرمال ، ضعیف است

* ***NA در دسترس نیست

– فرمولاسیون حشره کش هاي مناسب براي کنترل سوسري ها:

– گردهاي (پودرهاي) حشره کش:

پودرها یکی از انواع فرمولاسیون هاي مورد استفاده در کنترل سوسري ها می باشند. فرمولاسیون پودر خشک از مخلوط کردن پودر حشره کش با پودر تالک و یا پودرهاي بی اثر دیگر ساخته می شود این حشره کش مفیدترین شکل براي سوراخ هاي روي دیوار، سقف هاي کاذب و سایر پناهگاه هاي سوسري ها که دسترسی به آنها دشوار است، می باشد. پودرها را می توان به وسیله ي پودرپاش هاي دستی یا از نوع پلانگر و یا حتی با یک قاشق استفاده نمود براي ریختن پودر در قسمت هاي عمیق پناهگاه سوسري، می توان لوله ي باریک و بلندي را به انتهاي پودر پاش وصل کرد. پودر خیلی خوب پراکنده می شود و ممکن است به خوبی در درز و شکاف ها نفوذ کند. ریختن زیاد پودر ممکن است باعث دفع سوسري ها شده و آنها را به نقاطی که گردپاشی نشده و یا حداقل مقدار آن ناچیز است براند. نباید پودر را روي سطوح مرطوب به کاربرد، زیرا از تأثیر آنها کاسته می شود. اگر قرار است پودر همراه سم پاشی ابقایی استفاده شود، باید قدري صبر کرد تا سطوح سم پاشی شده خشک شوند.

– ایروسل ها:

ایروسل هاي حشره کش از قطرات خیلی ریز (50 -1/0 میکرون) تهیه شده است. ایروسل ها براي سم پاشی هاي ابقایی مناسب نیستند، اما می توان آنها را براي سم پاشی فضایی به کاربرد، زیرا قطرات حشره کش  براي مدتی درهوا باقی می ماند. ایروسل ها اغلب براي سمپاشی موضعی یا در نواحی که استفاده از سایر روشهاي سمپاشی مشکل باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. ایروسل ها دراکثر کشورها به راحتی در دسترسند تا جایی که این قبیل فرمولاسیون ها اغلب توسط خود افراد در منازل استفاده می شوند به کارگیري این فرمولاسیون توسط افراد بی تجربه، می تواند منجر به مصرف بیش ازحد حشره کش شود. ظرف هاي ایروسل ها حاوي یک حشره کش ابقایی با یک حشره کش ناکدان کننده (مانند پروپکسور ویک پیروترویید) براي کنترل سوسري ها مناسب و در دسترس هستند. ایروسل ها ممکن است به داخل درز و شکاف هاي کوچک و دیگر پناهگاه هاي غیر قابل دسترسی نفوذ کنند. آنها بطور معمول شامل پیرترن ها و پیروتروییدها یا تحریک کننده ي سوسري (براي بیرون کشیدن آنها از پناهگاه ها و کشتن آنها درکوتاه ترین مدت) هستند. کاربرد ایروسل ها ممکن است موجب کاهش شدید تعداد سوسري ها شود. اما براي کنترل طولانی مدت سم پاشی ابقاي لازم است.

– دود کننده ها:

گاهی براي کنترل سوسري در طیف وسیع از مه پاشی با دستگاه هاي مه پاش گرم استفاده می شود. این حشره کش ها ابرهایی از ذرات حشره کش است که به وسیله ي گرما تولید می شود. اندازه ي ذرات (1/0 تا 1/00 میکرون) کوچکتر از ذرات ایروسل ها است. دود کننده ها به عمق پناهگاه سوسري ها  نفوذ می کنند و بخصوص براي زیر زمین ها و کانال هاي سیستم هاي فاضلاب در ساختمان ها مفید هستند.

– طعمه ها و تله ها: سالها است که براي کنترل سوسري ها از طعمه ها استفاده می شود. هنوز هم در محیطها ویژه اي مانند دفترها وآزمایشگاه ها، بخصوص اگر سوسري ها نسبت به حشره کش مقاومت شده باشند بکار می روند. بسیاري از محصولات تجاري براساس جلب حشره به یک نقطه ي خاص و به دنبال آن به تله انداختن و کشتن آنها در آن نقطه عمل می کنند. بعضی از موادي که به عنوان جلب کننده به کار می روند، مواد غذایی مختلف، فرمون ها و مواد شیمیایی جلب کننده هستند. تله ها ممکن است مکانیکی و یا چسبنده باشند. می توان با استفاده از شیشه هاي دهان گشاد خالی و ژل هاي نفتی و بعضی از مواد غذایی یک تله ي ساده ساخت. سوسري ها به یک تکه نان، کشمش و بعضی از مواد غذایی دیگر در ته ظرف جلب می شوند که می توان با استفاده از یک لایه ي نازك ژل نفتی درحاشیه ي داخلی شیشه، از فرار سوسري ها جلوگیري کرد. می توان طعمه هاي سمی را بدو ن تله استفاده کرد این طعمه ها شامل مخلوطی از مواد غذایی جلب کننده و یک حشره کش هستند. چند نوع طعمه ي تجاري مانند پلت ها و خمیرها وجود دارد. پلت ها بطور معمول در ظرف هاي کوچکی توزیع و یا در مناطق دور از دید پخش می شوند. می توان خمیرها را نیز در ظرف هاي کوچکی قرارداده و در نقاط مختلف گذاشت.

می توان بعضی از فرمولاسیون هاي جدیدتر که طعمه ي خشک هستند را مستقیم روي سطوح به کار برد. دربعضی کشورها، در اماکنی که بچه و حیوانات خانگی وجود دارد طعمه هاي خشک را در تله هاي بسته به کار می برند. ممکن است از گردو، غذاي سگ و مالتوز استفاده شود.

طعمه هاي مسموم آماده را می توان از بازار خریداري نمود و آنها را در مکانهایی که به عنوان پناهگاه سوسري ها شناخته شده یا مورد ظن می باشند، قرارداد بطور معمول 12 نقطه براي طعمه گذاري در آشپزخانه یا حمام یک آپارتمان یا خانه توصیه می شود. طعمه گذاري باید به دقت و در محلهاي مناسب که براي تله گذاري پیشتر توضیح داده شده، صورت گیرد. این نکته را باید به خاطر سپرد که در آلودگی هاي شدید سوسري ها، ممکن است که طعمه ها بسرعت تمام شوند. بنابراین طعمه گذار مجدد براي حصول یک کنترل رضایت بخش، لازم و ضروري است.

طعمه هاي ژل را می توان به صورت ذرات یا ورقه هاي کوچک در نقاط مختلف آشپزخانه، حمام یا هر جاي دیگر یک منزل قرار داد. این روش طعمه گذاري، دسترسی سریع سوسري به طعمه را فراهم ساخته و بنابراین شانس مواجه شدن سوسري ها با طعمه وخوردن آن را افزایش می دهد. زمانی از روش طعمه مسموم استفاده میکنیم که تعداد سوسري زیاد نباشد ولی در منازلی که بچه هاي کوچک هستند استفاده از این روش مناسب نیست. براي درست کردن طعمه مسموم می توان موادي مانند اسید بوریک (بوراکس) به نسبت مساوي با آرد و شکر مخلوط  می کنیم. این ماده را نباید روي زمین قرار داد بلکه در یک ظرف (تکه سفال یا نعلبکی) باید توجه داشت سوسري به علت ترس همواره از کنار دیوا رها حرکت می کند از اینرو بایستی این ظروف را در کنار دیوارها، زیر کابینت و … قرار داد.

– مناطقی که باید سم پاشی شوند :

این مناطق شامل آشپزخانه، پستوها، پشت و امتداد قرنیزهاي چوبی، داخل و اطراف دستشویی ها، داخل و زیر قفسه ها و کشوها، زیر صندلی ها و میزها، کابینت ها آشپزخانه اطراف ظرفشویی ها اطراف یخچال ها ویخدان ها، کفپوش هاي شل، محل هاي تهیه غذا، کانالها و لوله ها، فاضلاب ها و ورودي کانالهاي زیر زمینی هستند. انبار مواد غذایی رستوران ها، انبار کالاها و دیگر موسسه هاي تجاري باید سمپاشی شوند.

– دفعات سمپاشی :

این مسأله مشخص شده که تکرار سمپاشی براي کنترل کامل سوسري ها، ممکن است لازم و ضروري باشد. مدت زمانی که حشره کش ممکن است پس از سمپاشی مؤثر باشد به چند عامل از جمله کاربرد کامل، سرعت آلودگی مجدد، مواد شیمیایی پیشتر مصرف شده، دز و فرمولاسیون حشره کش، جنس سطح، میزان رطوبت و به میزان دوام و پاك شدن حشره کش بستگی دارد. حشره کش ها بطور معمول روي سطوح رنگ نشده و چوب نسبت به سطوح آجري و بلوکی اثر طولانی تري دارند.

شستشوي مکرر سطوح سمپاشی شده یا گرد و خاك و چربی روي آن سطوح از کارایی حشره کش می کاهد. یک بار سمپاشی به ندرت موجب ریشه کنی می شود. براي اکثر گونه ها جهت از بین بردن پوره هایی که تازه از تخم بیرون آمده اند و یا جلوگیري از آلودگی مجدد لازم است بعدازیک ماه سمپاشی تکرار شود.

بنابراین تکرار سمپاشی به دقت و میزان سمپاشی اولیه بستگی دارد. بندرت یک بار سمپاشی منجر به کنترل کامل سوسري ها می شود . بنابراین براي اکثر گونه هاي سوسري، سمپاشی مجدد ضروري است این کار باید در فواصل مناسب جهت از بین بردن سوسري هاي باقیمانده در یک خانه و همچنین براي جلوگیري از آلودگی مجدد صورت پذیرد. تجارب عملی دریک منطقه می تواند براي تعیین تعداد دفعات سمپاشی بسیار مفید باشد.

– ایمنی واحتیاطهاي لازم به هنگام سمپاشی :

سمیت حشره کش هایی که براي کنترل سوسري ها مورد استفاده قرار می گیرند به طور قابل توجهی متفاوت است کسانی که با این سموم سر و کار دارند باید برچسب اطلاعات سموم را بطور دقیق مطالعه کنند و همه اخطارهاي احتیاطی و دستورهاي استفاده را رعایت نمایند. حشره کش ها را هرگز نباید با غلظتهاي بیش از مقادیر توصیه شده استفاده نمود همچنین باید از آلودگی مواد غذایی با حشره کش ها پرهیز کرد و آنها را دور از دسترس اطفال یا حیوانا ت اهلی نگهداري نمود.

درمحل هاي خاص مانند بیمارستان ها، باغ وحش ها، فروشگاه هاي فروش حیوانات خانگی و غیره، ممکن است نتوان از سمپاشی ابقایی یا پودرها استفاده نمود. دراین صورت، کاربرد محدود و کنترل شده حشره کش هاي توصیه شده یا روش هاي کنترل غیر شیمیایی را باید مد نظر داشت.

باید مراقب بود که ظرف ها مواد غذایی آلوده نشوند. تا حد امکان از سم پاشی نقاطی که ممکن است کودکان با باقی مانده ي سم تماس داشته باشند خودداري کنید.

بعضی از فرمولاسیون ها ممکن است روي پارچه، کاغذ دیواري، موزاییک کف اتاق ها و یا سایر وسایل خانگی لکه ایجاد کنند. بنابراین قبل از این که این مواد استفاده شوند باید اطلاعات کافی درباره ي آنها کسب شود.

– سمپاشی ابقایی :

سمپاشی ابقایی با سمپاش هاي خانگی نوع پلانگر و سمپاش هاي دستی فشاري انجام می شود. براي سمپاشی حشره کش به داخل شکاف ها و نواحی که دسترسی به آنها مشکل است از سمپاش هاي مجهز استفاده می کنند. یک سمپاش با نازل بادبزنی براي محل هایی که دسترسی آسان تر باشد مفید است.

حشره کش باید سطح را مرطوب کند، ولی محلول نباید جریان یابد و یا چکه کند.

4 لیتر حشره کش رقیق شده براي سم پاشی 100 متر مربع به طوري که پهنایی برابر 50-30 سانتیمتر را پوشش دهد، مناسب خواهد بود. وقتی وسیله ي سم پاشی دیگري دراختیار نیست، می توان حشره کش را با یک برس رنگ استفاده نمود براي کنترل مؤثر، سمپاشی کامل و دقیق راهروها ومخفیگاه ها ضروري می باشد. بطور معمول پس از سم پاشی اولیه، سمپاشی هاي دوره اي نیز لازم است. یکبار سمپاشی کانالهاي فاضلاب با کلریپریفوس یا دیازینون ممکن است به مدت 9 ماه یا بیشتر موجب رهایی از سوسري ها شود.

در ذیل دستورالعمل کنترل گونه هاي مهم سوسري هاي خانگی (سوسري هاي آلمانی، آمریکایی وشرقی) از طریق سمپاشی، شرح داده شده است:

الف) سوسري آلمانی:

سمپاشی با سموم پایدار در آشپزخانه، حمام و سایراتاقهایی که غذا و یا آب در دسترس سوسریها قراردارد.

سمپاشی با سموم پایدار در اطراف منابع  الکتریکی گرمازا مثل یخچال ها، کمپرسورها وموتورهاي هواکش ها

سمپاشی با سموم پایدار در همه درزها وشکاف هایی که در آن فعالیت سوسري ها مشاهده می شود. زیستگاههاي ترجیحی سوسري آلمانی عبارتند از: درزهاي بین، زیر و پشت کابینت ها و جاهایی که پیشخوان آشپزخانه به دیوار و سینی ظرفشویی متصل می شود.

سمپاشی با سموم پایدار در زیر کارتن هاي مقوایی، سقف هاي کاذب، ساعت ها و قاب عکس هاي  دیواري (در صورت وجود علایم آلودگی به سوسري) بررسی وسایل الکتریکی کوچک مانند مخلوط کن و نان برشته کن براي یافتن آلودگی به  سوسري ها در این مورد استفاده از طعمه، سرمادهی با فریزر و با استفاده از آیروسل هاي اختصاصی توصیه می شود.

بررسی لوازم الکتریکی بزرگ، توجه خاصی به درزهاي موجود در درب یخچال و فریزر داشته  باشید. درصورت مشاهده سوسري ها، حشره کش ها را به دقت درمحل هاي آلوده استفاده کنید.

توجه داشته باشید که مواد غذایی به حشره کش آغشته نشوند.

ازفرمولاسیون هاي گرد و یا سایر موادي که در درزها و شکاف ها به کار می روند، درپناهگاه هاي  موجود در دیوار، سقف و یا کف آشپزخانه و حمام استفاده کنید.

ب) سوسري شرقی:

سوسري هاي شرقی به دماهاي پایین، رطوبت بالا و آب آشامیدنی نیاز دارند. آنها را می توان در بسیاري از نقاط که پیشتر توسط سوسري هاي آلمانی اشغال شده بود مشاهده نمود، اما بیشترین تراکم این سوسري ها در زیر زمین، حمام، رختشوي خانه ها و زیر سینی ظرفشویی آشپزخانه است.

توصیه هاي ارائه شده درمورد سوسري آلمانی را براي این گونه نیز می توان مورد استفاده قرار داد با وجود این، توجه به نکات اختصاصی زیر الزامی است:

1- با یک حشره کش پایدارتر سینی هاي ظرفشویی و لوله ها، پشت لوله هاي آب و گاز، اطراف چاهک هاي  فاضلاب، زیر آبگرمکن ها و اطراف وسایل مولد رطوبت را به روش لکه اي سمپاشی کنید. طعمه گذاري نیز در این اماکن توصیه می شود.

2- با یک حشره کش پایدار با شعاع 5/1 متر اطراف  ساختمان را به صورت نواري سمپاشی کنید. براي یک حشره کش پایدار جلوگیري از پراکنده شدن حشره کش، سمپاشی را با فشار کم و در هنگامی که باد نمی ورزد انجام دهید.

3- با یک حشره کش پایدار به صورت لبه اي همه قسمتهاي خارجی تاسیسات ورودي به ساختمان (سیم تلفن، لوله هاي آب و گاز، کابلهاي برق) را سمپاشی کنید. راه هاي ورودي را درزگیري نمایید.

ج) سوسري آمریکایی:

درصورت مشاهده علائم آلودگی به سوسري آمریکایی، توصیه هاي کنترلی ارائه شده در مورد سوسري شرقی و سوسري آلمانی را  به کار ببرید. درضمن، نقاط مطلوب این سوسري از قبیل تونلهاي بخار، فاضلاب ها، اطراف لوله هاي آب داغ و سایر نواحی گرم را باید مد نظر داشت. دراین نقاط از حشره کش هاي داراي اثر پایداري بالا استفاده کنید. به طور کلی فرمولاسیون هاي مایع درشرایط گرما و رطوبت به سرعت تجزیه می شوند. استفاده از گردها نیز می تواند مؤثر واقع گردد، اما باید دقت کنید که این مواد را در محل ها، خشک به کار ببرید. طعمه هاي مسموم در اماکن مرطوب اثر کمی خواهند داشت.

تهیه و تنظیم: واحد تحقیقات شرکت کنترل آفات ورسا صنعت سبز با همکاری سرکار خانم مهندس مساوات کارشناس کشاورزی گرایش باغبانی