بهترین روش مبارزه و اقدامات کنترلی علیه سوسک آشپزخانه، سوسک ریز، یا سوسک کابینت (سوسری آلمانی):

سوسری آلمانی  چیست؟ از کجا آمده؟ چگونه از شر این حشره خلاص شویم؟

در این مقاله شرکت ورسا صنعت سبز به این سئوالات پاسخ میدهد و بهترین روشهای سمپاشی با به کارگیری از موثرترین متد روز دنیا و اقدامات کنترلی علیه سوسری آلمانی را ارائه میدهد:

ابتدا به منشا سوسری آلمانی، که از کجا پیدا شدن می‌پردازیم و در ادامه به چرخه زندگی، اهمیت پزشکی سوسری آلمانی و روشهای مبارزه با آنها و در آخر به چندین نکته مهم در ارتباط با بهسازی و رعایت اصول بهداشتی اشاره می‌کنیم:

پیش از این تصور می شد که سوسری آلمانی بومی اروپا است و بعدها نشانه هایی یافت شد از منطقه اتیوپی در شمال شرقی آفریقا، اما شواهد جدیدتر نشان می دهد که در واقع سوسری آلمانی از آسیای جنوب شرقی منشاء گرفته است.  حقیقت موضوع هرچه که باشد، حساسیت سوسک به سرما ممکن است منشأ آن را از چنین آب و هوای گرمی منعکس کند، و گسترش آن به عنوان یک آفت خانگی از زمان های قدیم ناشی از حمل و نقل و پناهگاه‌های انسان بوده است و در تمام دنیا خصوصا مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری انتشار دارند. آنها نمی توانند در مکان های دور از انسان یا فعالیت های انسانی زنده بمانند. به نظر می رسد عامل اصلی محدود کننده بقای سوسری های آلمانی دمای سرد باشد. مطالعات نشان داده است که سوسک‌های آلمانی قادر به ادامه حیات در کشتی‌های غیرفعال در دماهای سرد نبودند و نمی‌توانستند در خانه‌های بدون گرمایش مرکزی در آب و هوای شمالی زنده بمانند. در دسترس بودن آب، غذا و پناهگاه نیز بر توانایی سوسک‌های آلمانی برای ایجاد جمعیت و محدود کردن رشد آنها، حاکم است.

سوسک آلمانی (Blattella germanica)، که در بین مردم به  نام سوسک ریز، سوسک کابینت و یا سوسک آشپزخانه شناخته می‌شود، گونه‌ای از سوسری های کوچک است که به طور معمول حدود 1.1 تا 1.6 سانتی‌متر طول دارد . رنگ آنها از قهوه ای مایل به زرد تا تقریباً سیاه متغیر است و دارای دو رگه تیره تقریباً موازی بر روی قدامی خلفی از پشت سر تا پایه بال ها است. بالپوش ها یک رنگ (قهوه اي متمایل به زرد) و بالهاي زیرین، نسبتاً کم عرض می باشند. شکم داراي لک ههایی در سطح پشتی، شکمی و پهلوها می‌باشد و سرسی ها بلند و یک رنگ هستند. به طور کلی، نر و ماده سوسرهای آلمانی از روي رنگ تیرة ماده و اندازه حجیم شکم آن و همچنین طویل تر بودن عضله مقعد و وجود سورا خهاي غده اي روي ترژیت بند هفتم و هشتم شکم در نرها تشخیص داده می‌شود.

اگرچه سوسری آلمانی بال دارد، اما به سختی می تواند پرواز کند. سوسک کابینت یا همان سوسک آشپزخانه به طور گسترده در منازل مسکونی، در رستوران‌ها ، تأسیسات صنایع مواد غذایی، هتل‌ها و مؤسسات سازمانی مانند خانه‌های سالمندان و بیمارستان‌ها، نانوایی ها و کشتی ها فراوان مشاهده می‌شوند. آنها می‌توانند در محیط بیرون نیز زنده بمانند، اگرچه معمولاً در طبیعت یافت نمی‌شوند.  در آب و هوای سرد، آنها فقط در نزدیکی منازل مسکونی های دیده میشوند، زیرا نمی توانند در سرمای شدید دوام بیاورند. سوسری  آلمانی گرما را دوست دارند و در طول روز پشت رادیاتورها و لوله های آب گرم مخفی می‌شوند و در مناطق گرم که این محلها وجود ندارد تقریبا” در هریک از نقاط تاریک مانند چاه مستراح، مخازن فاضلاب، مجرای فاضلاب، توده زباله، سطل آشغال، قفسه، کشو، زیر صندلی، میز، دستشویی، حمام، تختخواب، پشت یخچال، اجاق خوراک پزی و ظروف آشپز خانه یافت می‌شوند. معمولا در آشپزخانه ها فراوان هستند مخصوصا اگر باقی مانده غذاها در طول شب در این محل بماند. سوسری آلمانی در شب خیلی  فعال بوده روی کف اتاقها، میزها و سایر وسایل حرکت کرده و به دنبال غذا می گردند و در روز استراحت می‌کنند.

سوسری آلمانی همه چیز خوار و همچنین پر خوار هستند و هر نوع غذای انسان را میخورند، همچنین از کاغذ ، پارچه خصوصا اگر آهار داشته باشد، کتاب، کفش، کاغذ دیواری، خون خشک شده ، خلط، مدفوع ، حشره مرده و تقریبا ” از هر ماده گیاهی و حیوانی و حتی مواد شاخی نظیر مو و ناخن تغذیه می‌کنند.

چرخه زندگی:

سوسری آلمانی (سوسک کابینت یا سوسک آشپزخانه) دارای سه مرحله زندگی معمولی (جز حشرات با دگردیسی ناقص) است: تخم، پوره و بالغ. کل چرخه زندگی در حدود 100 روز کامل می شود. با این حال، عواملی مانند دما، وضعیت تغذیه، و تفاوت سویه ممکن است بر زمان لازم برای تکمیل یک چرخه زندگی تأثیر بگذارد. سوسری های آلمانی به طور مداوم با نسل های متداخل زیادی که در هر زمان حضور دارند، تولید مثل می کنند. در شرایط ایده آل، رشد جمعیت به صورت تصاعدی نشان داده شده است.

مراحل زندگی سوسری آلمانی (دگردیسی ناقص)

بطور معمول 7 تا 10 روز پس از رسیدن به سن بلوغ جفت گیري انجام می‌شود. جنس نر در طول عمرخود چندین بار تمایل به جفت گیری دارد  در حالی که جنس ماده فقط یکبار تمایل به این کار دارد. نگهداري تخم توسط جنس ماده 15 تا 40 روز  طول می‌کشد. ماده ها کپسول تخم را تا زمان باز شدن کپسول تخم در انتهای شکم آن را نگهداری و حمل می‌کنند. این کپسو ل، نسبت به اندازه بدن حشره بسیار بزرگ به نظر رسیده و با 15 تا 23 اتاقک تخم، داراي سطح صاف و براق می باشد. پس از طی دوره کمون که بسیار کوتاه (سه تا چهار هفته) است، نمف ها از تخم خارج می‌شوند. طول آنها 2/ 0 تا 3/ 0 سانتیمتر و به رنگ سیاه متمایل به خرمایی (تیره تر از جنس بالغ) می‌باشد. آنها در مدت30 تا 60 روز، 5 تا 7 بار پوست اندازي کرده و به حشره بالغ تبدیل می شوند. سوسري بالغ در طول عمرخود 4 تا 8 کپسول تخم تولید می‌کند و از هر کپسول به طور متوسط 28 پوره خارج می‌شود. البته این تعداد ممکن است بالاي 350 کپسول حاوي 48 تخم نیز برسد. طول عمر حشره بالغ 6 تا 10 ماه است که آن هم می‌تواند تحت شرایط محیطی  تغییر کند. هر سوسري ماده آلمانی و نمف هایش (پوره ها) می توانند در یک سال 30000 حشره جدید به وجود آورند.

اهمیت پزشکی:

سوسری‌ها تقریبا” به طور یقین به انتقال و نگهداری انواع عوامل بیماری زا نظیر: ویروس‌ها، باکتری‌ها، تک یاخته‌ها و کرم‌ها کمک می‌کنند و می‌توانند میزبان واسطه بعضی از نماتدها و اکانتوسفالیدها (acanthocephalid) باشند، که می توانند انسان را آلوده می‌کنند.

سوسری آلمانی با مدفوع و ترشحات دفاعی خود غذا یا محصولات غذایی را آلوده می‌کنند، آنها عوامل بیماریزا را با خود حمل می‌کنند، ممکن است واکنش‌های آلرژیک شدید ایجاد کنند و در هجوم‌های بسیار شدید گزارش شده است که انسان را گاز می‌گیرند و از باقی مانده‌های غذا بر روی صورت انسان‌های در خواب تغذیه می‌کنند. علاوه بر این، محققان معتقدند که هجوم سوسری های آلمانی ممکن است باعث استرس روانی انسان شود و رفتار انسان را تغییر می دهد. به عنوان مثال، افرادی که خانه‌های آلوده دارند کمتر آسایش دارند و شب‌ها از ترس روبرو شدن با سوسک ها از آشپزخانه دوری می‌کنند.

سوسری آلمانی در تفوذ به ساختمان ها و زندگی در آنها بسیار موفق هستند و در برابر بسیاری از اقدامات کنترل آفات انعطاف پذیر می‌باشند دلایل این توانمندی عبارتند از:

1. عدم وجود شکارچیان طبیعی در زیستگاه انسان
2. تولید مثل پربار
3. چرخه تولید مثل کوتاه
4. پنهان شدن در پناهگاه های بسیار کوچک
5. بلوغ جنسی در طی چند هفته
6. سازگاری و مقاومت در برابر برخی آفت کش های شیمیایی

سوسری آلمانی تیگموتاکتیک هستند به این معنی که آنها فضاهای محدود را ترجیح می‌دهند و در مقایسه با سایر گونه‌های آفت کوچک هستند، بنابراین می‌توانند در شکاف‌ها و شکاف‌های کوچکی که به راحتی قابل چشم پوشی است پنهان شوند و در نتیجه از انسان‌ها و تلاش‌های ریشه کن کردن آنها فرار کنند.

مؤثر بودن، اقدامات کنترلی باید جامع، پایدار و سیستماتیک باشد. بقای تنها چند تخم برای بازسازی یک جمعیت آفت تقریباً نابود شده کافی است. مشکل دیگر در کنترل سوسری آلمانی، ماهیت رفتار جمعیتی آنهاست. اگرچه آنها اجتماعی نیستند و هیچ مراقبت مادری سازمان یافته‌ای انجام نمی‌دهند، اما ماده ها به جای رها کردن آنها مانند سایر گونه‌های سوسری ها، تخم هایی از 18 تا 50 تخم (به طور متوسط حدود 32) را در طول جوجه کشی تا قبل از جوجه ریزی حمل می‌کنند. این امر از کپسول تخم در برابر خطرات محافظت می‌کند. پس از جوجه ریزی، پوره‌ها تا حد زیادی با مصرف مواد دفعی و پوست اندازی از بزرگسالان زنده می‌مانند.

نوزادهای سوسری آلمانی خارج شده از کپسول

به عنوان یک پیامد تطبیقی کنترل آفات توسط طعمه‌های قندی مسموم، سویه‌ای از سوسری آلمانی پدید آمده‌اند که نسبت به گلوکز به‌طور بدمزه‌ای تلخ واکنش نشان می‌دهند. آنها از خوردن طعمه های شیرین امتناع می‌ورزند که مانعی برای کنترل آنها می‌شود.. سوسک‌هایی که جذب قند نمی‌شوند دوره رشد و رشد و تولید مثل در آنها بیشتر طول می‌کشد و ضمنا در حضور طعمه‌های شکردار مسموم، اجتناب از مصرف قند باعث افزایش تولید مثل می‌شود.

بهسازي محیط و رعایت اصول بهداشتی:

سوسری ها می‌توانند از زیستگاه خارجی خود به درون خانه‌ها و ساختمان‌ها وارد شوند یا اینکه از خانه‌اي به خانه دیگر یا آپارتمان‌هاي مجاور تغییر مکان دهند. براي جلوگیري از بروز این وضعیت باید تمام منافذ ورودي از قبیل سوراخهاي موجود در کف، دیوارها، چهارچوب در و پنجره ها و فضاهاي پشت کفپوش هاي چوبی و غیره مسدود شوند. توجه خاص به لوله‌های آب و بخار آب و دیگر خطوط مشابه (مثل برق و تلفن) لازم و ضروري است.

یکی دیگر از راههاي ورود سوسري‌ها به درون منازل ظروف غذا، لباس‌هاي برگشتی از رختشوي خانه، اثاثیه و دیگر بسته‌ها می‌باشد بعضی از این مواد عبارتند از: کارتن‌هاي مقوایی نوشیدنی‌ها، شانه‌های تخم مرغ، کیسه‌های سیب زمینی و دیگر مواد غذایی فله‌اي، لباس‌هاي کثیف و خاك آلود. تمام بسته ها قبل از ورود به خانه باید به دقت بازدید و بررسی شوند. بخصوص در مواردي که وجود سوسري‌ها در محل تولید این اقلام محرز باشد.

رعایت موارد زیر به منظور کنترل جمعیت سوسري ها در منزل توصیه می گردد:

1- تمام راه هاي نفوذ سوسري ها را شناسایی کرده و درز گیري نمایید. تمام حفره ها و درزهاي اطراف ستونها، پنجره ها، درها، لوله ها دیوارها، سقف ها، کفپوش ها را بوسیله سیمان و یا بتونه مسدود نمایید .

2- نشتی ها را شناسایی کرده و آنها را تعمیر نمایید .

3- کاغذ دیواري هاي جدا شده از دیوار را مرمت نمایید. موزاییک‌ها، کاشی‌ها ، سرامیک‌هاو سنگ‌های شکسته و لق را تعمیر نمایید

4- خار و خاشاك و بر گ‌هاي اطراف خانه را جمع آوري نمایید.

5- شاخه‌هایی که با دیوار خانه در تماس هستند را هرس نمایید.

6-  توده‌هاي چوب را به دور  از خانه انبار نمایید..

7- پنجره و درهاي ورودي را به حالت باز رها نکنید. به روي پنجره‌ها و دریچه‌هاي کولر و هواکش ها حتماً توري نصب نمایید.

8- خرده‌هاي نان و غذا را فوراً از روي زمین جمع نمایید. چنانکه مواد غذایی مایع بروي زمین و یا فرش ریخت فوري آن را تمیز نمایید.

9- اسفنج (ابر) و دستمال‌هاي مرطوب را در کیسه‌هاي در بسته نگهداري نمایید.

10- پشت و زیر یخچال و اجاق گاز را هر چند وقت یکبار تمیز نمایید.

11- مواد غذایی را درون ظر فهاي پلاستیکی قطور و یا شیش‌هاي دربسته نگهداري کنید. به خاطر داشته باشید سوسري‌ها قادرند ظروف مقوایی و یا از جنس پلاستیک نازك را بجوند.

12- ظروف غذاخوري را در درون سینک ظرفشویی به حال خود رها نکنید و از انباشته شدن آنها جلوگیري نمایید.

13- روي کلیه چاهک ها آشغالگیر پلاستیکی قرار دهید.

14- زباله‌ها را درون کیسه و در سطل زباله دردار با درب محکم قرار دهید.

15- در صورت بالا بودن رطوبت در خانه از دستگاه هاي رطوبت زدا استفاده نمایید.

16- هر از چند گاهی آشپزخانه، توالت و حمام را نظافت کرده و بشویید.

17- پس از کود دهی باغ و باغچه حتماً روي کودها شن و یا خاك بریزید.

18- ظروف غذا را بطور کامل با مایع ظرفشویی بشویید تا اثر چربی روي آنها باقی نماند.

19- شبها روي سوراخ (کفشور) سینک (لگن) آشپزخانه و کاسه دستشویی درپوش (توپی) قرار دهید.

20-  دور چارچوب پنجره ها و درب ها نوارهاي درزگیر نصب نمایید..

21- از انباشته کردن روزنامه و مجلات خودداري نمایید.

22- لوله های که آب روي آنها زیاد میریزد را عایق بندي نمایید.

حال اگر در منزل یا در محل کار خود سوسک کابینت یا سوسک آشپزخانه یا سوسک ریز مشاهده نمودید فقط کافیست تا با برقراری ارتباط با کارشناسان شرکت ورسا صنعت سبز علاوه بر دریافت مشاوره رایگان درصورت درخواست از خدمات علمی کنترل آفات نیز بهرمند شوید. شرکت ورسا صنعت سبز با رعایت موارد دستورالعمل های IPM هم به روش سمپاشی با سموم گیاهی و هم از طریق ژل گذاری در مسیرهای حرکت سوسری‌ها در درزها، شکافها و … بدون جابجایی وسایل و جایگزینی سموم بسیار کم خطر برای کنترل سوسری آلمانی با حداقل هزینه (کلیه هزینه ها بصورت کامل در سایت ذکر شده است)، طی دو مرحله با فاصله زمانی 14روز، اقدام به کنترل و ریشه کنی سوسری‌های آلمانی می‌نماید.